Verkenning en Principe-Ontwerp voor A6 zon
Een studie naar de mogelijkheden voor zonne-energie langs de A6
OER programma (Opwek Energie Op Rijksgrond)
In het kader van het klimaatakkoord en het pilotprogramma “Hernieuwbare energie op Rijksgrond” hebben wij naar de mogelijkheden verkend voor het grootschalig opwekken van zonne-energie in de bermen van de A6 het gebied van aansluiting 8 Almere-Oostvaarders tot aan de Ketelbrug, ca 30 kilometer. In deze verkenning wordt de balans gezocht tussen enerzijds het opwekken van energie en anderzijds het borgen en versterken van de ruimtelijke kwaliteit van het landschap en de snelweg.
Verkenning
De verkenning van zon langs de A6 is tot stand gekomen in een intensief proces met experts, stakeholders, gebruikers van de weg en omwonenden. Zowel bij het opstellen van de ruimtelijke analyse en beschrijving van de kernkwaliteiten, maar ook bij het opstellen van de ruimtelijke varianten. De verkenning heeft geresulteerd in een visie, een set aan bouwstenen en een voorkeursmodel dat vervolgens concreet door ons is uitgewerkt tot een Principe-Ontwerp.
Visie: een golvend lint van zon
De visie gaat uit van een golvend lint van zonnepanelen dat met de weg meeloopt. Een lint dat soms opduikt en op andere plekken juist in de grond lijkt te verdwijnen. Door voornamelijk de middenberm te gebruiken wordt het uitzicht richting het waardevolle omringende landschap, met onder andere hetNationale Park Nieuw Land, niet verstoord. Waar de weg in een ruime bocht rondLelystad loopt wordt de binnenbocht ingezet voor een hogere stellage met zonnepanelen. Waar de weg langs de IJsselmeerdijk loopt zal het binnendijkse talud van de dijk benut worden om het lint van zon door te zetten. Waar ruimte is binnen de aansluitingen wordt deze benut als “energieknoop” aan het lint. Om ruimtelijke kwaliteit te garanderen en houvast te bieden voor ontwikkelaars van zonneparken hebben wij een pakket aan bouwstenen opgesteld. De bouwstenen kunnen worden gezien als inrichtingsprincipes voor de opstelling en inpassing van zonnepanelen langs de A6.
Principe-Ontwerp
Om te toetsen of de bouwstenen voldoende houvast bieden voor ontwikkelaars om tot een goede ruimtelijke invulling te komen is het Principe-Ontwerp opgesteld; een verdere uitwerking van het Golvende Lint van Zon. De bouwstenen zijn vertaald naar ontwerpregels, en het ontwerp is verder geconcretiseerd voor het Oostvaardersplassen gebied en de Boog van Lelystad.
Uitwerking Oostvaardersplassengebied
In het Oostvaardersplassen gebied wordt de middenberm ingezet als locatie voor zonnepanelen. Er wordt gebruik gemaakt van een dakopstelling zodat vanaf beide zijden van de weg zicht is op de “voorkant” van de opstelling. Uitgangspunt hierbij is dat over de zonnepanelen heen kan worden gekeken. Naarmate de ruimte van de middenberm breder wordt, kan aan weerszijden een nieuwe rij met panelen worden geplaatst, met een tussenruimte van 1 meter. De tussenruimtes zorgen ervoor dat er water en licht op de bodem valt. Langs de kwelsloten in de middenberm blijft ruimte vrij zodat een natuurlijke rietoevers kunnen ontstaan die voor inpassing van de zonnepanelen zorgen. Vanwege het belang van het zicht op het omringende landschap en de ecologische kwaliteit van de bermen is er gekozen om de buitenbermen vrij te houden van panelen.
Uitwerking Boog van Lelystad
In de boog van Lelystad wordt de buitenberm ingezet als locatie voor zonnepanelen. Het lint van zon lijkt hier golfbewegingen te maken, verwijzend naar de geschiedenis van de Flevopolder als land dat op de zee is veroverd. Daar waarde weg omhoog gaat om over de vaarten heen te gaan is het lint van zon juist laag en waar de weg omlaaggaat wordt het lint van zon juist weer hoog.
Het golvende lint van zon reageert op de omgeving en op de weg. Daar waar de weg hoog is, is de weg laag. Ook bij relevante zichtlijnen in het omliggende landschap zijn de zonnepanelen laag
Ondanks dat de opstelling uit losse rijen bestaat zodat licht en water de bodem kunnen bereiken, wordt het vanaf de weg beleefd als één golvend geheel.De achterzijde van dit oplopende geheel in de buitenberm is op het hoogste punt zes meter hoog. De achterzijde is echter niet zichtbaar vanuit de omgeving vanwege de achterliggende bosrand. Deze groene rand zorgt ook voor een groene rand boven de panelen bekeken vanuit de weg.
Door het bodemvlak aan te passen ontstaat een brede natte zone tussen wegen zonnegolf met veel ruimte voor rietoevers die het aanzicht op de panelen verzachten. De vrijkomende grond wordt ingezet om onder de panelen juist eenheuvel te maken, dat de benodigde hoogte van de constructies beperkt. Tevens ontstaat hiermee de mogelijkheid om rond en onder de panelen een ecologisch interessante gradiënt te maken: van laag en nat langs de weg naar hoog en droogrichting het omliggende bos.
