Regiosessies Water Bodem Sturend
Friese veenweide
Water en bodem écht leidend laten zijn, begint met een fundamenteel andere houding en benadering van ruimtelijke ingrepen. Maar hoe doe je dat in de praktijk? Het CRa ontwikkelde een praktijkgids en trok vervolgens naar vier uiteenlopende regio’s om er – samen met het Aanjaagteam WBS (Rijk, IPO, VNG, UvW) en Deltares – mee aan de slag te gaan.
LOF landschapsarchitecten werkte mee aan de toekomstperspectieven voor de Friese veenweiden.
beeld uit Fryslân Klimaatbestendig 2050+, Wetterskip Fryslân en Provincie Fryslân
Huidig water- en bodemsysteem
Het Friese veenweidegebied kampt met bodemdaling door veenoxidatie, wat leidt tot funderingsschade, nat- en droogteschades, maar ook de steeds grotere beheerkosten. Dit heeft ook grote gevolgen voor de aangrenzende klei- en zandlandschappen. Behoud van het veen is cruciaal, maar vraagt ook om een waterverzadigde bodem. En dat betekent een grote omschakeling van het huidige landgebruik.
Regiosessies
In de twee regiosessies, waaraan uiteenlopende partijen deelnamen, bespraken we wat de effecten zijn van doorgaan zoals nu of een inrichting met het water- en bodemsysteem, als uitgangspunt voor het Friese veenweidegebied. Daarvoor zoomden we in op een doorsnede van het gebied aan de hand van drie verschillende locaties: het klei-op-veen en veenweidegebied rondom de Snitsermar, de veenpolder van het 4e en 5e veendistrict ten noorden van Heerenveen en het beekdal van de Tjonger of Kuunder tussen Nieuwehorne en Nijeholtpade.
Vier principeprofielen
De opbrengsten zijn vertaald naar vier principeprofielen per locatie: vroeger, nu en later (‘business as usual’ en ‘water bodem sturend’). Hierin worden de kansen en knelpunten van het systeem geschetst en hun invloed op het landgebruik en de beleving van het gebied. Hierdoor worden niet alleen de consequenties inzichtelijker, maar hopelijk ook de urgentie om nu te handelen. De bijeenkomsten hebben de bestuurlijke gesprekken over andere ruimtelijke inrichtingen in ieder geval een duwtje gegeven.
Hieronder staat het ontwerpend onderzoek verbeeld voor de veenpolder van het 4e en 5e veendistrict ten noorden van Heerenveen. We starten met een beeld van vroeger - om te begrijpen waar we vandaan komen - en verbeelden daarna de huidige situatie. Vervolgens illustreren we twee mogelijke richtingen voor later: ‘business as usual’ en ‘water bodem sturend’ met bijbehorende kansen en knelpunten.
Conclusie
De omschakeling die nodig is in het veenweidegebied is niet nieuw. De historische schets laat zien dat het landschap voortdurend verandert. We moeten op zoek naar een nieuwe vorm van maakbaarheid. Het liefst één die meer in balans is met het natuurlijk systeem.
Bekijk hier het volledige document met daarin ook de uitwerkingen voor het beekdal en het klei-op-veen en veenweidegebied.
10 lessen uit de regio
Naast het ontwerpend onderzoek in het Friese veenweidegebied zijn er nog drie andere ontwerpteams aan de slag gegaan met het hetzelfde vraagstuk in de regio's: Kennisregio aan Zee, Regio IJssel-Vechtdelta en Groene Metropool Arnhem-Nijmegen. De waardevolle lessen uit al deze regiobijeenkomsten zijn bijeengebracht door RO- en water professionals en bestuurders en vervolgens gebundeld door het College van Rijksbouwmeester en Rijksadviseurs (CRa) in deze publicatie.
